sobota, 11 października 2014

  1. OKRES VI

  2. Papieże awiniońscy

  3. i Wielka schizma Zachodnia (1303-1417)


192. BENEDYKT XI 1303-1304. Mikołaj Boccasini z Treviso, był synem pastucha. Wstąpił do zakonu św. Dominika. Został generałem zakonu i następnie kardynałem biskupem Ostii. Wybrany na papieża na konklawe, które odbyło się pod kontrolą króla Neapolu, przyjął imię Benedykt XI, chociaż Benedykt X był antypapieżem. Człowiek o łagodnym charakterze, szukał dróg porozumienia z królem Francji, a nawet częściowo z rodem Colonnów. Zmarł podobno z przejedzenia świeżymi figami. Nie ma dowodów, iż został otruty. W 1736 roku przeprowadzono jego beatyfikację.
193. KLEMENS V 1305-1314. Rajmund Bertrand de Got, pochodził z Billandreau (Gaskonia). Był kanonikiem w Bordeaux, generalnym wikariuszem Lyonu, następnie kapelanem papieskim i arcybiskupem Bordeaux. Na skutek ostrych sporów między zwolennikami Colonnów, Orsinich i innych rodów rzymskiej arystokracji konklawe zebrane w Perugii po śmierci Benedykta XI trwało jedenaście miesięcy. Przeważyły głosy francuskich kardynałów oraz poparcie Orsinich. Zaraz po wyborze papież zaskoczył elektorów, postanawiając dokonać uroczystości swej koronacji w Lyonie, w obecności Filipa Pięknego i innych książąt francuskich. Klemens V po kilku latach wahania osiedlił się definitywnie w Awinionie, niewielkiej mieścinie położonej na lewym brzegu Rodanu. Tu zbudowano dla papieża warowny pałac. Za papieżem podążyła do Awinionu kuria, licząca podówczas ponad 4000 urzędników. Pobudowali oni własne wille i pałace po obu stronach Rodanu. Miasto Awinion służyło papiestwu jako stolica chrześcijaństwa zachodniego przez 70 lat, które porównano do 70 lat biblijnej „niewoli babilońskiej”. Analogia nie była trafna, albowiem papieże dobrowolnie opuścili nieprzychylny im Rzym, lecz w dalszym ciągu uważali się za następców św. Piotra. Między Awinionem a Rzymem utrzymywano luźne kontakty. Legaci i gońcy papiescy w ciągu niespełna tygodnia docierali do Rzymu poprzez Marsylię, a dalej drogą morską aż do Ostii lub Corneto, portów rzymskich. W Wiecznym Mieście opiekę duchową nad wiernymi sprawowali biskupi okolicznych diecezji. Władza administracyjna była w rękach skłóconego wewnętrznie waśniami senatu, który rzadko panował nad chaosem i bandytyzmem nękającym zarówno mieszkańców, jak i pątników przybywających ciągle licznie do grobów apostolskich. W sprawach politycznych Klemens V był uległy królowi Francji. Zaczął od odwołania bulli Bonifacego VIII Unam Sanctam, a następnie zwołał do Vienne nad Rodanem sobór powszechny (1311-1312), którego program koncentrował się na trzech zagadnieniach: rozpatrzeniu sprawy zakonu templariuszy, przygotowania nowej krucjaty i potępieniu tezy o „chrześcijańskim ubóstwie”, głoszonej przez franciszkańskich spirytuałów. Na sobór przyjechało około sto prałatów, z panujących obecny był tylko król Francji. Filip Piękny od lat toczył walkę z zakonem templariuszy, których olbrzymie dochody i operacje finansowe przynosiły straty królewskiemu skarbowi. Król wytoczył templariuszom proces, oskarżając ich o odstępstwo od wiary, konszachty z duchami nieczystymi, o praktyki nieobyczajne itp. Na 138 aresztowanych w Paryżu zakonników wszyscy, oprócz czterech, przyznali się do winy. O „niezbite dowody” postarali się inkwizytorzy. Oskarżeni podlegali sądowi kościelnemu, toteż sobór w Vienne potwierdził wyrok królewski, a wielki mistrz zakonu, Jakub de Molay, zginął na stosie. Ojcowie soboru potępili również nauki ideologa spirytuałów Piotra Olivi i pochwalił w ogólnych słowach zamiar zorganizowania nowej krucjaty, bez podjęcia w tej sprawie konkretnych uchwał. Wobec złożonej sytuacji politycznej, jaka powstała w Niemczech po śmierci Albrechta Habsburskiego (1308), Klemens V zajął stanowisko wyczekujące, nie wyrażając jednak poparcia dla kandydatury francuskiej brata królewskiego Karola Walezjusza, który ubiegał się o koronę niemiecką. W 1312 roku kardynałowie legaci papiescy ukoronowali Henryka VII Luksemburskiego na cesarza. Był to jedyny wyłom w profrancuskiej polityce Klemensa V. Działalność Klemensa V i jego następców zdążała ku podporządkowaniu całego episkopatu zachodniego centralnej władzy kurii rzymskiej. Coraz bardziej ograniczano autonomię kapituł katedralnych, coraz częściej stanowiska kościelne były obsadzane bezpośrednio przez papiestwo. Nastąpił dynamiczny rozwój biurokracji kurialnej: zreorganizowano trybunały papieskie, Rotę i Sygnaturę Apostolską, rozbudowano Kamerę i Penitencjarię Apostolską, które spełniały funkcje skarbca materialnego i duchowego (odpusty) papieża. Ustanowiono Datarię, która udzielała przywilejów i łask papieskich. Powstał sekretariat Stanu kierujący sprawami politycznymi, usprawniono kancelarię, gdzie redagowano bulle papieskie i kontrolowano całość korespondencji. Aby pokryć olbrzymie wydatki, papież rozbudował system fiskalny, który objął całą chrześcijańską Europę i pozwolił w krótkim czasie zebrać nieprawdopodobną wprost fortunę. Na dwa lata przed śmiercią Klemens V przekazał rodzinie ze skarbca papieskiego 814000 guldenów w złocie. Papież był znany ze swego nepotyzmu. W kolegium kardynalskim liczącym 25 członków było 11 krewnych lub powinowatych papieża. Co bogatsze beneficja kościelne rozdał swoim bliskim lub podopiecznym. Opłaty z tytułu prowizji dochodów z pierwszego rodu biskupiego urzędowania (tzw. annaty) lub pochodzące z nadania immunitetów i innych przywilejów stanowiły połowę przychodów budżetu papieskiego. Miesiąc po spaleniu na stosie wielkiego mistrza templariuszy zmarł Klemens V, a w październiku tegoż roku król Filip Piękny. Dante nazwał Klemensa V „pasterzem niegodnym i mistrzem podlejszej sprawy” i umieścił go obok Bonifacego VIII w opisanym przez siebie Piekle.
194. JAN XXII 1316-1334. Jakub Duese (De Osa). Syn szewca, urodził się w Cahors (Francja). Studiował prawo i teologię, był wychowawcą i doradcą króla Neapolu Roberta Andegaweńskiego. Z poręki króla został biskupem, Frejus, a następnie Awinionu. Brał żywy udział w pracach soboru w Vienne, zwłaszcza w procesie wytoczonym templariuszom. Sprzeciwił się natomiast zamiarom wszczęcia procesu przeciw Bonifacemu VIII. Po śmierci Klemensa V konklawe kardynałów zebranych w Carpentras (jedna z rezydencji papieskich, 22 km na północ od Awinionu) było niezwykle burzliwe i trwało 2 lata. Anty francuska koalicja włoskich kardynałów bezskutecznie próbowała przełamać hegemonię „gaskończyków”, krewnych i popleczników zmarłego papieża. Pod naciskiem Ludwika X, syna Filipa Pięknego, elektorzy zgodzili się na kompromisową kandydaturę biskupa Awinionu, mającego podówczas 72 lata. Liczono na jego szybką śmierć – Jakub Duese dożył dziewięćdziesiątki i był jednym z najbardziej energicznych papieży tego okresu. Już kilka miesięcy po objęciu rządów skazał na stos biskupa Cahors, Hugona Geraud, oskarżonego o uprawianie magii i otrucie kardynała Jakuba de Via, krewniaka papieskiego. Zasadniczą walkę Jan XXII podjął z „ruchem ubogich”, czyli skrajnym skrzydłem spirytuałów franciszkańskich. Wydał przeciw nim kilka dokumentów uroczyście potępiających ideologię chrześcijańskiego pauperyzmu. Między innymi uznał za herezję twierdzenie, iż „Chrystus i apostołowie nie mieli żadnej własności – ani indywidualnej, ani zbiorowej”. Jednocześnie papież bronił zasady boskiego pochodzenia prawa własności. „Ważniejsze od ubóstwa – powiadał papież – jest posłuszeństwo hierarchii kościelnej”. Do opozycji spirytuałów przyłączył się franciszkanin Wilhelm Ockham (około 1300-1349), jeden z najwybitniejszych myślicieli chrześcijańskich XIV wieku. Ockham wystąpił z ostrą krytyką teokratycznej doktryny papalizmu. Wezwany na dwór awinioński, aby wytłumaczył się ze swych poglądów, został zamknięty w klasztorze. Po czterech latach odosobnienia udało mu się zbiec wraz z generałem franciszkanów, Michałem Ceseną, również skazanym przez papieża za nieposłuszeństwo. Obaj udali się pod opiekę Ludwika Bawarskiego, który w tym okresie prowadził ostry spór z Janem XXII. Papież, bowiem nie uznał jego elekcji i w 1324 roku obłożył go klątwą. Na dworze Ludwika przebywał również inny wielki uczony, prawnik Marsyliusz z Padwy (ok. 1275-1343), autor dzieła Defensor pacis (Obrońca pokoju), w którym podważał papieską koncepcję władzy hierarchii kościelnej. Umacniała się, zatem opozycja antypapieska, która miała charakter nie tylko doktrynalny, ale i polityczny. Ludwik Bawarski nie uznając klątwy papieskiej podjął wyprawę do Rzymu, gdzie przeprowadził koronację cesarską ( 17 stycznia 1328 r.) zaznaczając przy tym, iż przyjmuje koronę z „woli ludu”, a nie z woli papieża. Następnie ogłosił detronizację Jana XXII i na jego miejsce powołał franciszkanina, spirytuała, który przyjął imię Mikołaj V. Po dwóch latach antypapież, wypędzony z Rzymu przez ludność miasta, poddał się Janowi XXII, który kazał go zamknąć w klasztorze. Kilkakrotnie Jan XXII wypowiadał się w sprawach doktrynalnych. Konstytucją In agro dominico z 27 marca 1329 roku papież potępił 26 twierdzeń znanego teologa Jana Eckharta (1260-1327), dominikanina, czołowego przedstawiciela zachodniego mistycyzmu chrześcijańskiego, przeciwstawiającego religię serca i intuicji, religii prawa i bezdusznego autorytetu. Pod koniec życia Jan XXII trzykrotnie w swych kazaniach głosił pogląd, że po śmierci dusze zbawionych chrześcijan nie oglądają bezpośrednio Boga, ale znajdują się sub altare (tzn. pod mistycznym ołtarzem niebieskim) w oczekiwaniu na sąd ostateczny i zmartwychwstanie. Wypowiedzi papieskie oburzyły wielu teologów, którzy uznali je za sprzeczne z tradycyjną doktryną katolicyzmu, głoszącą, że człowiek zbawiony cieszy się w niebie bezpośrednim oglądaniem istoty Bożej. Pod naciskiem kardynałów papież w przeddzień śmierci odwołał swoje poglądy przyznając samokrytycznie, że zbłądził. Z rozkazu Jana XXII promulgowano zbiór praw obowiązujących w Kościele, zwany Klementyńskim od imienia poprzednika, inicjatora tego dzieła. Zbiór Klementyński był głównym źródłem prawa kanonicznego aż do 1919 roku (data publikacji nowego kodeksu). W 1322 r. Jan XXII wydał bullę Docta sanctorum, pierwszy dokument papieski dotyczący muzyki kościelnej. W 1323 roku papież kanonizował Tomasza z Akwinu. W 1334 roku ustanowiono Święto Trójcy Świętej, przypadające w pierwszą niedzielę po uroczystości zesłania Ducha Świętego. Za czasów Jana XXII został ustanowiony Order Chrystusa. W 1321 roku zmarł Dante Alighieri, wybitny poeta włoski, przeciwnik papieży awiniońskich.
MIKOŁAJ V 1328. Antypapież. Piotr Rainallucci był członkiem zakonu franciszkańskiego i należał do stronnictwa spirytuałów. Pochodził z Corvano koło RIETI (Włochy). Był zwolennikiem skrajnego ubóstwa. Gdy cesarz Ludwik przybył do Rzymu, brat Piotr był mnichem klasztoru na Aracoeli, gdzie wysoko ceniono nieskazitelność jego postawy zakonnej. Niektóre źródła podają, że przed wstąpieniem, do zakonu był od pięciu lat żonaty. Wydaje się, że kandydaturę Piotra wysunął sam lud, który otaczał dużą czcią ubogiego mnicha. Piotra ogłosił papieżem cesarz, a następnie biskup Wenecji udzielił wybranemu papieżowi sakry (1328)_. Po dwóch latach pozbawiony opieki cesarskiej mnich antypapież opuścił Rzym i ostatecznie udał się do Awinionu, gdzie klęcząc u stóp Jana XXII z powrozem na szyi prosił o przebaczenie. Zmarł w 1333 roku, po trzyletniej pokucie w klasztorze awiniońskim.
195. BENEDYKT XII 1334-1342. Jakub Foumier. Był synem młynarza z Saverdun (koło Foix, południowo zachodnia Francja). Wstąpił do zakonu cystersów, gdzie otrzymał staranne wykształcenie teologiczne. Był opatem, następnie biskupem Pamiers i Mirepoix, wreszcie kardynałem kościoła św. Priscy. Po objęciu rządów papieskich Benedykt XII dołożył wielu starań, by uzdrowić stosunki panujące w zakonach. W konstytucji Benedictus Deus z 1336 roku ogłosił oficjalną doktrynę o stanie dusz świętych i błogosławionych, które w niebie oglądają Boga. W dziedzinie politycznej współpracował z królem francuskim. Robertowi z Neapolu powierzył funkcję administratora Rzymu, polecając mu wprowadzić ład w Wiecznym Mieście. Nie doszło jednak do poprawy stosunków z Ludwikiem Bawarskim. Aby położyć kres roszczeniom papieskim w sprawie korony niemieckiej, Ludwik zwołał do Rhense zjazd elektorów, (1338) na którym powzięto uchwałę stanowiącą, iż kandydat obrany w prawidłowy sposób będzie uznany za króla Niemiec bez względu na stanowisko, jakie w tej sprawie zajmie papiestwo. Benedykt XII utrzymywał bliski kontakt listowny z wielkim poetą Franciszkiem Petrarką (1304-1374), którego poznał osobiście w latach 1326-1327, podczas pobytu wieszcza w Awinionie. Papież liczył, że Petrarka utoruje mu drogę do powrotu do Rzymu. W 1341 roku Petrarka uzyskał najwyższe wyróżnienie, jakim było uwieńczenie jego skroni laurem na rzymskim Kapitolu. W czasach Benedykta XII papieska tiarę ozdobiono potrójnym diademem (poprzednio było ich tylko dwa). Papież zmarł w Awinionie i tam został pochowany.
196. KLEMENS VI 1342-1352. Piotr Roger de Beaufort. Urodził się na zamku Maumont (koło Limoges, Francja), w rodzinie szlacheckiej. Wstąpił do zakonu benedyktynów. Dostąpił godności arcybiskupa Rouen, a następnie kardynała kościoła Nereusza i Acillesa. Wszechstronnie wykształcony, był znany z ogłady i zdolności dyplomatycznych. Po śmierci Ludwika Bawarskiego uznał wybór Karola IV na króla Niemiec. W 1347 roku Klemens VI zakupił dotychczas dzierżawiony Awinion wraz z posiadłościami od właścicielki Joanny I, hrabiny Prowansji i Neapolu, za sumę 80000 złotych florenów i jednocześnie zapewnił młodej księżniczce drogę do królewskiej korony neapolitańskiej. W ten sposób papież zamierzał zapewnić południową granicę Państwa Kościelnego. Gorączka, która objęła wiele miast Italii, domagających się niepodległości i ustroju republikańskiego, dotknęła również papieski Rzym. W 1342 roku nowo obranego papieża Klemensa VI witał w Awinionie w imieniu miasta Rzymu młody Cola di Rienzi, syn oberżysty, utalentowany mówca. Papież mianował go wówczas notariuszem kamery miejskiej. W trzy lata później di Rienzi stał się przywódcą rzymskiego powstania ludowego i marzył o przywróceniu Rzymowi dawnej świetności. Jego niczym niepohamowane ambicje wywołały niezadowolenie ludu, który zmusił swego trybuna do ucieczki z miasta. Klemens VI, który rozporządzał dużymi dochodami, okazał się hojnym mecenasem artystów i pisarzy. W Awinionie zapanował świeży powiew rodzącego się Renesansu. Papież obdarzył Petrarkę dochodami kanonikatu z Pizy i powierzył mu zadanie zbierania dzieł klasyków dla papieskiej biblioteki. Dzięki hojności papieskiej rozwinęła się twórczość wybitnego malarza ze szkoły sieneńskiej, Simone Martini (1284-1344), prekursora Odrodzenia. W Rzymie Klemens VI powołał do życia studia języków klasycznych: greki i cycerońskiej łaciny. W Awinionie zwołał komisję uczonych astronomów, którzy mieli przeprowadzić korektę obowiązującego kalendarza juliańskiego, wprowadzonego w 46 roku p.n.e. przez Juliusza Cezara. Zabiegom papieża o przekształcenie Awinionu w stolicę kultury, sztuki i nauki przeszkodziła zawleczona ze wschodu „czarna śmierć”, dżuma, która w połowie XIV wieku zebrała przeraźliwe żniwo. Na skutek zarazy i spowodowanego przez nią głodu wyginęła trzecia część mieszkańców Europy. „Czarna śmierć” nie ominęła Awinionu. Papież i kuria zamknęli się szczelnie w pałacu. Jednym ze skutków zarazy było nasilenie się ruchów religijnych o podłożu mistyczno-fanatycznym. Jedni nawoływali do pogromów ludności żydowskiej, którą oskarżano o spowodowanie epidemii. Inni, tak zwani biczownicy, uprawiali publiczną pokutę w postaci pielgrzymek i procesji półnagich, biczujących się wzajemnie pątników. Bulle Klemensa VI ostro potępiły obie praktyki i nakazały duchownym otoczyć opieką Żydów. Nie wszędzie jednak znalazły one posłuch u dostojników kościelnych. W 1350 roku w Awinionie obchodzono uroczysty jubileusz narodzin Chrystusa.
197. INNOCENTY VI 1352-1362. Stefan Aubert urodził się w Mont koło Limoges. Był nauczycielem prawa w Tuluzie, a następnie biskupem Noyon i Clermont. Mianowano go kardynałem biskupem Ostii i administratorem diecezji awiniońskiej. Usiłował bezskutecznie przeprowadzić kilka reform wśród najbliższych dostojników kurii rzymskiej, której tryb życia przypominał raczej jeden z królewskich dworów aniżeli stolicę chrześcijaństwa. Francja była wówczas rozdarta nieustannymi walkami z Anglią (tzw. wojna stuletnia); interwencje papieskie poza krótkimi rozejmami, nie odniosły większych skutków Trudności wewnętrzne przeżywa również Rzesza Niemiecka. W Rzymie panował chaos. Wszystko skłaniało papieża do przygotowania się do powrotu do Italii i ponownego osiedlenia się w Stolicy Piotrowej. Być może zaważyły również listy i wypowiedzi szwedzkiej mistyczki i wizjonerki Brygidy, której Chrystus objawił swoje niezadowolenie z powodu przedłużającego się pobytu papieży w Awinionie. Wizje Brygidy cieszyły się dużą popularnością, odzwierciedlały, bowiem ówczesne nastroje ludności rzymskiej. Innocenty VI podjął wówczas decyzję uporządkowania sytuacji politycznej w Państwie Kościelnym. W tym celu wysłał do Italii swego legata, energicznego hiszpańskiego kardynała Egidiusza Albomoza, na czele armii mającej przywrócić siłą panowanie papieskie. Albomoz wykorzystał Colę di, Rienzi, który powrócił do Rzymu w charakterze senatora. Jednakże trybun nie potrafił zmienić swego apodyktycznego stylu rządów i wkrótce ponownie zraził sobie mieszkańców miasta, którzy wzniecili przeciw niemu bunt. W czasie zamieszek ulicznych zginął Cola di Renzi (1354 r.), ale kardynał Albomoz wypełnił swoje zadanie i podporządkował władze miasta panowaniu biskupa rzymskiego. Albomoz opublikował następnie tak zwaną Konstytucję Egidiańską, która uregulowała stosunki prawne na terenie Państwa Kościelnego. Obowiązywała ona aż do czasów Napoleona. W 1355 roku z polecenia papieża Albomoz ukoronował na cesarza Karola IV. Rok później cesarz wydał Złotą Bullę, w której uroczyście oświadczył, że król niemiecki jest niezależny od władzy papieskiej. W ostatnich latach panowania Innocentego Vi na dworze awiniońskim przebywał w charakterze posła Rzeczypospolitej Florencji Jan Boccaccio (1313-1375) pisarz włoski, autor Dekameronu zbioru nowel, który wywarł wielki wpływ na literaturę europejską.
198. URBAN V 1362-1370. Wilhelm de Grimoard urodził się w 1309 roku w Mende (południowa Francja). Był profesorem w Awinionie i Montpellier. Wstąpił do zakonu benedyktynów i został opatem klasztoru św. Wiktora w Marsylii. Nie należał do grona kardynalskiego. Urban V podjął pierwsze konkretne kroki celem powrotu do Rzymu. Skłoniły go do tego nie tylko nalegania Brygidy szwedzkiej i Petrarki, ale również sytuacja, w jakiej znajdowała się kuria papieska w Awinionie. Spokojnej egzystencji papieskiej zagrażały chaos i rozproszone bandy rozbójników, grasujących bezkarnie w okresie wojen angielsko- francuskich. W 1367 r. Urban wyruszył w podróż przez Marsylię i Viterbo i dotarł do Rzymu gdzie Zamieszkał przy Watykanie, albowiem pałac Laterański, zniszczony przez pożar w 1361 r., nie nadawał się na rezydencję. Na ziemi włoskiej przywitał go umierający sędziwy kardynał Albomoz (zmarł w 1367 r.) oraz Petrarka i Boccaccio. W 1368 roku papież uwieńczył koroną cesarską małżonkę Karola IV, a w 1369 roku przyjął cesarza bizantyjskiego Jana V Paleologa, który przybył do Rzymu z prośbą o pomoc przeciw potędze otomańskiej. Cesarz Jan przyjął nawet uroczyście wiarę rzymską, ale akt ten nie znalazł uznania w Kościele prawosławnym. Podróż Paleologa nie przyniosła żadnych korzyści politycznych ani religijnych. Po blisko trzech latach pobytu w Rzymie Urban V uznał, że nastroje miejscowej ludności, która niechętnie odnosiła się do „francuskiego” papieża, zmuszają go do powrotu do Awinionu. 5 września 1370 roku papież udał się drogą morską do Francji, 19 grudnia tegoż roku zmarł w Awinionie. Urban V był znany ze szczerości. Ze swej szkatuły utrzymywał 1400 scholarów, studiujących na uniwersytetach francuskich. W 1870 roku został zaliczony w poczet błogosławionych.
199. GRZEGORZ XI 1370-1378. Piotr Roger de Beaufort był bratankiem Klemensa VI, który mianował go kardynałem kościoła Matki Boskiej „Nuova”. Roger miał wówczas zaledwie 17 lat. Młody kardynał studiował prawo w Perugii. W pierwszych latach jego pontyfikatu nasiliła się anty francuska opozycja miast włoskich, którym przewodniczyła Florencja. Grzegorz XI postanowił jednak wrócić do Rzymu, w czym pomogła mu mniszka dominikańska, Katarzyna Benincasa ze Sieny. Ta znana mistyczka, obdarzona niezwykłą inteligencją, postanowiła dołożyć wszelkich starań, by sprowadzić do Rzymu „swego włoskiego, najświętszego ojczulka” – jak nazywała papieża. Mimo intryg dopięła swego i w 1376 roku Grzegorz XI w otoczeniu 15 kardynałów opuścił ostatecznie Awinion. Dla poskromienia florentczyków, którzy próbowali stawiać opór „francuskiemu” papieżowi, Grzegorz XI użył wojsk zaciężnych, składających się głównie z bretońskich chłopów. Dowodził nimi kardynał Robert z Genewy, który dokonał bezpardonowej rzezi 4000 buntowników otoczonych w mieście Cesena. Papież obłożył Florencję interdyktem. Powrót papieża do swej stolicy był znaczony krwią.
200. URBAN VI 1378-1389. Po śmierci Grzegorza XI lud rzymski domagał się papieża narodowości włoskiej. Kardynałowie w większości pochodzenia francuskiego, postanowili wybrać na papieża arcybiskupa Bari, Bartłomieja Prignano, który nie był członkiem kolegium elektorskiego. Urban VI rozpoczął swe rządy w Kościele od autokratycznych posunięć wobec kardynałów i kurialistów obcej narodowości. Gwałtowny charakter papieża i jego niezręczne posunięcia zbudziły ogólną niechęć. Jeszcze przed swoją śmiercią Katarzyna Sieneńska próbowała nadaremnie hamować zapalczywość i gburowatość Urbana VI. Wówczas francuscy kardynałowie zebrali się w Neapolu i anulując poprzednie konklawe (pod pozorem, że działali pod przymusem ludu), obrali nowego papieża. Był nim Robert z Genewy, wspominany wyżej krwawy pogromca rebeliantów spod Ceseny. Przyjął on imię Klemens VII i próbował zbrojnie opanować Rzym. Ludność miasta obroniła jednak Urbana VI i francuski antypapież musiał cofnąć się spod murów Rzymu. Klemens VII udał się, zatem do Awinionu, gdzie szybko zrekonstruował dawną administrację papieską. W Kościele zachodnim doszło do rozłamu. Rozpoczął się trwający kilkadziesiąt lat okres Wielkiej Schizmy. W Rzymie brutalność i porywczość Urbana VI przybierały coraz ostrzejszą formę. Podjął on walkę z królową Joanną z Neapolu, którą uznała za wroga Stolicy Apostolskiej. Wykrycie spisku kurialistów i kardynałów, którzy zmierzali do usunięcia Urbana VI z tronu papieskiego, zakończyło się tragicznie. Z rozkazu papieża zamordowano 5 kardynałów Włochów. Urban VI zmarł otoczony powszechną nienawiścią. W 1389 roku ustanowił nowe święto maryjne: Nawiedzenia Matki Boskiej, obchodzone w kościele rzymskokatolickim 2 lipca.
201. BONIFACY IX 1389-1404. Piotr Tomacelli pochodził z Neapolu. Był kardynałem kościoła św. Anastazji. Kilka lat później w Awinionie wybrano następcę Klemensa VII: Benedykta XIII. Schizma trwała, a nawet się pogłębiała. Po stronie papieży awiniońskich opowiedziały się dwory Francji, Neapolu, Sabaudii, Szkocji, częściowo Niemcy. Obediencję rzymską popierały Anglia, Portugalia, Węgry. Inne kraje zachowały neutralność. Bonifacy IX nie uczynił nic, by zlikwidować schizmę. Za jego pontyfikatu kwitł nepotyzm, handel odpustami i daleko posunięty fiskalizm kurialny. W 1391 roku odbyła się w Rzymie kanonizacja św. Brygidy szwedzkiej.
202. INNOCENTY VII 1404-1406. Cosma Migliorati. Kardynał arcybiskup Rawenny, pochodził z Sulmone. Jego dwuletni pontyfikat niczego nie zmienił w złożonej sytuacji Kościoła rozdartego schizmą. W tym okresie przybył do Rzymu Gian Francesco Poggio Bracciolini (1380-1459), włoski humanista, który objął posadę sekretarza papieskiego. Z jego usług korzystało siedmiu następnych papieży.
203. GRZEGORZ XII 1406-1415. Angelo Correr pochodził z Wenecji. W chwili wyboru na papieża miał już 70 lat i piastował godność patriarchy Konstantynopola. Kardynałowie postanowili wpłynąć na obu papieży – rzymskiego Grzegorza XII i awiniońskiego Benedykta XIII – by spotkali się w Savonie (Liguria, Włochy) i zawarli porozumienie. Do spotkania nie doszło, gdyż obaj papieże w ostatniej chwili cofnęli swą zgodę. Ich upór wzbudził powszechne niezadowolenie. Coraz więcej dworów królewskich wycofywało swoje poparcie zarówno dla Awinionu, jak i Rzymu. Inicjatywę przejęło w swe ręce gremium kardynalskie, które w 1409 roku zwołało do Pizy sobór powszechny. Zgromadził on 24 kardynałów, wielu biskupów oraz przedstawicieli dworów królewskich i uniwersytetów. Nie stawili się ani Grzegorz XII, ani Benedykt XIII. Po debatach uznano obu nieobecnych papieży za schizmatyków i wybrano nowego papieża w osobie kardynała Piotra Filargiego, franciszkanina urodzonego na Krecie, który przyjął imię Aleksander V. Ani Grzegorz, ani Benedykt nie uznali decyzji soboru pizańskiego. O kierownicze stanowisko w Kościele walczyło teraz nie dwóch, ale trzech papieży. W tym samym czasie w Rzeszy o uznanie tytułu królewskiego ubiegało się trzech pretendentów. Chaos w chrześcijaństwie zachodnim dochodził do zenitu. Rozwiązanie mógł przynieść tylko sobór powszechny zwołany przez garstkę kardynałów, ale z inicjatywy ludzi rozporządzających władzą i ponoszących odpowiedzialność za instytucje Kościoła: byli nimi król niemiecki i węgierski Zygmunt Luksemburski, biskupi ważniejszych stolic diecezjalnych, reprezentanci uniwersytetów. Zwołany w 1414 roku za zgodą Jana XXIII, następcy pizańskiego papieża Aleksandra V, sobór w Konstancji przywrócił jedność Kościołowi katolickiemu. W ciągu czterech lat obrad rozwiązano wiele problemów dotyczących odnowy i doktryny kościelnej ( m.in. potępiono „reformatorskie” poglądy Anglika Wiklifa i Czecha Husa, który został spalony na stosie w 1415 r.) Wreszcie ojcowie soboru przyjęli rezygnację rzymskiego papieża Grzegorza XII, który zatrzymał tylko godność kardynalską. Jednocześnie usunęli z urzędu, antypapieży: Benedykta XIII i Jana XXIII, który zbiegł potajemnie z Konstancji. Przystąpiono do nowej elekcji, w wyniku, której papieżem został Oddone Colonna. Na soborze uchwalono ponadto dwa akty. Jeden głosił, że sobór, reprezentujący cały Kościół powszechny, ma władzę najwyższą, nadaną mu przez Chrystusa, i wszyscy – nie wyłączając papieża – winni podporządkować się tej władzy. Drugi postanawiał, że sobór zbierać się będzie regularnie, co kilka lat. Oba akty były wyrazem powszechnie wówczas uznawanej tezy o wyższości władzy soboru nad papiestwem (teza koncyliaryzmu).
KLEMENS VII 1378. Antypapież. Robert z Genewy, wybrany przez grupę kardynałów francuskich, stojących w opozycji do Urbana VI. Urzędował w Awinionie, ciesząc się poparciem francuskiego dworu królewskiego.
BENEDYKT XIII 1394. Antypapież. Piotr de Luna pochodził z Aragonii. Wybrany na następcę Klemensa VII. Bronił z uporem swych praw do tiary papieskiej i nie uznał decyzji soboru w Konstancji.
KLEMENS VIII 1423. Antypapież. Gil Sanchez Munoz. Następca Benedykta XIII. Próbował kontynuować schizmę awiniońską. Zmarł w 1423 roku.
BENEDYKT XIV 1423. Bernard Garnier, ostatni z antypapieży obediencji awiniońskiej. Zmarł w 1430 roku.
ALEKSANDER V 1409. Antypapież. Piotr Filargo urodził się na Krecie. Był arcybiskupem Mediolanu. Wybrany na papieża przez kardynałów zebranych na soborze w Pizie. Zmarł w 1410 roku.
JAN XXIII 1410. Antypapież. Baltazar Cossa. Za młodu był piratem morskim. Później przyjął święcenia i został biskupem Bolonii. Cieszył się poparciem króla Zygmunta Luksemburskiego. Wybrany na papieża po śmierci Aleksandra V zgodził się na zwołanie soboru w Konstancji i przybył na jego inaugurację. Gdy ujawniono jego niezbyt chwalebną przeszłość i skłonność do przekupstwa, w obawie przed procesem, którym mu grożono, uciekł potajemnie z miasta. Wkrótce został ujęty i osadzony w więzieniu w Konstancji. Ojcowie soboru zrezygnowali z dalszych dociekań, żądając od niego tylko rezygnacji, którą podpisał imieniem chrzestnym: Baltazar. Później papież Marcin V przywrócił mu wspaniałomyślnie godność kardynalską. Jan XXIII zmarł we Florencji, gdzie w chrzcielnicy katedralnej wzniesiono mu wspaniały grób dłuta słynnego rzeźbiarza Donatella (1386-1466).



Brak komentarzy: